BALIKÇI ÇANTASI
Bir amatör balıkçının evinde veya balığa giderken yanında bulunması gerekenler:
Kamış Makara, çıkrık Misina İğne
Fırdöndü Çanta İskandil, kıstırma Şamandıra
Livar, kıtka Kepçe Kakıç Pens, kargaburun
Çelik beden Kaşık Sahte balıklar Plastik Yemler
Zil, çıngırak Çakı, bıçak Zoka Sandalye, oturak
Mantar, strafor Fly Ecza çantası Yapıştırıcı
El terazisi Şerit metre El, kafa lambası İğne çıkartıcı
Amatör balıkçılığın misinadan sonra en önemli malzemesi iğnedir. Her cins olta takımı ve balık için çeşit çeşit iğne cinsi vardır. (Kalın, ince, siyah, beyaz, bronz, kısa palalı, uzun palalı, kertikli, benekli, delikli, ağzı içe dönük, düz, kısa saplı, uzun saplı, ikili, üçlü, çoklu, çapraz, krom, kalaylı, karbon çelik...)
İğnelerin büyüklük ve cinsine göre kalite adı altında numaralandırılmıştır. Her firma, iğnelerine bir numara vermiştir. Numaralar firmalara göre değiştiğinden dolayı, farklı olduğu görülüp uluslararası bir standart geliştirilmiştir. Genellikle 1'den 24 e kadar numaralandırılmış olup bu sistemde numara yükseldikçe iğne küçülmektedir. Diğer taraftan 1'den başlayıp 1/0 . 2/0 şeklinde yapılan numaralanmada ise numara küçüldükçe iğne büyümektedir. Başka bir deyişle, 1 numara merkezde kabul edilir. Bu numaradan sağa doğru sıralanan sayılar küçülmeyi, ifade eder, 1 numaradan sola doğru sıralananlar sayılar ise daha büyüyen iğneleri ifade eder.
İğne seçimi belli bir tecrübe gerektirir. Hangi balığa, hangi kalitenin kaç numarası kullanılacağı geçmiş tecrübelere göre değişir. Ancak, güçlü, kırıcı ve küçük ağızlı balıklara kısa pala, çapraz ve kalın dövme çelik iğneler, kesici dişli balıklara uzun pala iğne kullanılması daha uygun olur.
Çapraz
iğnelerin, düz iğnelere göre daha avcı olduğu hakkında Ege Üni. Su Ürünleri Fak.
de görevli Sn. M. Hakan Kaykaç, Sn. Ali Ulaş, Sn.Cengiz Metin ile Sn. Zafer
Tosunoğlu'nun "Olta Balıkçılığında Düz ve Çapraz İğnelerin Av Etkinliği
Üzerine Bir Araştırma" konulu araştırmalarına göre çapraz iğnenin avlama
oranının çok daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. İstenildiği takdirde Sn. Öğ.Gör.lilerinden
izin almak şartıyla söz konusu çalışmayı iletebilirim.
melbuker@gmail.com
Balık avına giderken
yanımıza alacağımız ihtiyacımız olan malzemeleri koyacağımız, tahtadan ya da
plastikten yapılmış sandık görünümünde kutu balıkçı çantası denir. Takım
çantası dense de, pek uygun olduğunu sanmıyorum. İmal edildiği malzemenin,
hafif, sudan etkilenmeyecek, darbelere dayanabilecek, üstüne oturulabilecek
derece sağlam olması elzemdir.
Tek gözlü olabileceği gibi, iki veya üç katlı olabilen çantaların her katı
menteşelerle bağlı olup, kat kat açılabilmesi, kullanım açısından kolaylık
sağlar. Çantanı her katı boy boy bölmelere ayrılmıştır. Bu bölmelerin dizaynına
göre malzemeleri yerleştirebiliriz. Gideceğimiz balık avı türüne göre
içindekiler değişebileceği gibi, her tür av için ayrı ayır çanta da hazırda
tutabiliriz. Ancak, genel olarak bir balıkçı çantası içinde aşağıdaki
malzemelerin bulunması uygun olur:
- İğneler -Misina -Fırdöndü -Çelik beden -İskandil -Kıstırma -Zoka -Stoper -Çapari -Yem kesme tahtası
-Çakı -Amonyak -Hazır tk.lar -El bezi -Şamandıra -Zil -Strafor -Civa -Yapıştırıcı -Boili tığı
-Fosfor çubuk -İğne çıkarıcı -Pens, kargaburun -Sahte yemler
Misinalar, genellikle poliamid (naylon, perlon) veya polyester ürünleridir. Poliamid kökenli naylon veya perlon tek kat ürünlere misina adı verilir. Polyester malzemeden yapılan dakron bedenler özellikle açık deniz avcılığında büyük balıklar yakalanmasında kullanılır. Dakron bedenlerde esneme az olmasına rağmen, kopma direnci ve taşıma gücü çok fazladır. Biz daha çok kullandığımız poliamid kökenli misinalar hakkında konuşacağız.
Olta takımımızı düzerken, misinaların aşağıda belirtilen özellikler incelenir.:
1. Elastikiyet, 2. Kopma dayanımı, 3. Yumuşaklık, 4. Güneş ışığı, küflenme ve kimyasal maddelere karşı dayanıklılık,
5. Renk, 6. Gama dayanıklılık.
İğneler, iyi kaliteli çelik, bronz, nikel veya krom malzemeden üretilir. Esas olarak suya dayanıklılık, burulma, darbelere karşı mukavemet ve avlanma etkinliği en önemli kriterlerdir. Ayrıca avlanılacak balığın fiziksel yapısı ve davranış özellikleri de iğne seçimini etkiler. Uç, boyun, beden(sap) ve pala bölümlerinden oluşur.
Boyut olarak sınıflandırılmasında genel bir standart yoktur. Aynı numaraya sahip bir iğne farklı bir firma tarafından değişik boyut ve ölçülerde olabilir. Aynı standartta iğne gruplarına KALİTE adı verilir, iğne boyutları kalite ismi anılarak ölçülendirilir. Örn. : 1240 kalitenin 5 numarası gibi. İğnelerin boyut olarak sıralanmasında 1'den başlayarak büyüyen rakamlar iğnenin küçüldüğünü, 1/0 'dan başlayarak büyüyen rakamlar ise iğnenin büyüdüğünü gösterir. Örneğin büyükten küçüğe doğru sıralarsak : 10/0, 5/0, 1/0, 1, 5, 15 gibi.
Üçlü veya ikili iğneler, genelde sahte yemlerde, bırakma oltalarda, bazı sarkıtmalarda kullanılır.
Olta ipleri balık tutulduğunda, akıntılar, at-çek uygulamaları gibi bir sürü nedenden dolayı kendi ekseni etrafında dönüp, gam alabilir. Bu dönmenin, olta ipine etkisinin minimuma indirilmesi maksadıyla fırdöndü kullanılır. Gamlanma, en çok beden ve ağırlık olarak kullanılan iskandil veya sahte yem tarafında olacağından, fırdöndü beden ile olta ipi arasında kullanılır.
Fırdöndüsüz olta takımı
olmaz. Genelde paslanmayan pirinç, nikel veya sarıdan imal edilirler. İki tane
halkadan ibarettir. Son yıllarda bilyalı fırdöndüler satılmaktadır.Tek, üçlü,
dörtlü modelleri vardır, kullanılmak istenilen olta takımına göre bu modellerden
birini seçmek, avcılık uygulamalarını kolaylaştıracaktır. Firketeli(Kopçalı,
klipsli) olanları, daha önce hazırlanmış olta takımlarını basitçe ve hızla
değiştirebilmemizi sağlar. Fırdöndüleri olta takımına göre uygun ebatta
kullanmak gerekir.
Başa dön
Olta takımının ileri atılmasını veya dibe batmasını sağlayan, çoğunlukla kurşundan mamul ağırlıklara iskandil denir. Günlük konuşmalarda sıklıkla kurşun olarak anılır. Kullanıma göre ağırlık ve şekli değişebilir. İleri atılması isteniyorsa, derinlikte veya akıntıda çalışılacaksa ağırlık arttırılır. Akıntıda kullanılacak iskandillerin yassı, yuvarlak olanları yere yapışıp, sürüklenmelerini engeller. İskandiller 20-30 gr.dan başlar, 1-2 kg.a kadar artabilir.
İskandil bedene kasa bağı ile bağlanır. Eğer avlağımız ilişkenli, kayalık veya batak bir bölge ise kurşunu kasa gözünü biraz daha ince misinadan yapmak, koptuğunda olta takımının geri kurtarmamızı sağlar.
Şamandıralı takımlar, yeldirmeler, şeytan oltaları gibi takımlarda veya ilave
küçük ağırlıklar gerektiğinde kullanılan ortası delik veya ortası yarıklı küçük
ağırlıklara kıstırma denir. 2-3 gr.dan başlayıp, 20-25 gr. a kadar olabilirler.
Hazırlanan olta takımını ve yemi istenilen derinlikte tutmaya yararlar. Aynı zamanda balığın vuruşunu veya tutulduğunu balıkçıya ikaz eder. Genelde tatlı su avında kullanılır. Ancak yüzey balıklarının (Zargana gibi) veya ilişkenli bölgelerde yaşayan balıkların (Eşkina gibi) avında da denizde kullanılabilir. Oltanın boyunu ayarlar, yemin dibe oturmamasını temin eder. Balık yakalandığında ilk tasmalamayı şamandıra yapar.
Şamandıralar plastikten, ahşaptan (balsa ağacı), şarap mantarı, mantar, tokyo terlik veya strafor gibi hafif malzemelerden yapılırlar. Şekilleri ve ağırlıkları kullanım alanlarına göre değişir. Suyun akıntısına, dalgasına, durgunluğuna ve rüzgara, yakalanmak istenilen balığın cinsine göre farklı formlarda yapılmış şamandıralar kullanılır. İçine fosforlu aydınlatma çubuğu takılanları da vardır.
Avlanmak istenilen balıklar, yemi ağzına aldıktan sonra direnç hissetmemeleri için şamandıranın boyutu asgaride tutulmalıdır. Ancak olta takımını ileriye atabilmek, akıntıya karşı durabilmesi ve yemi taşıyabilmesi için de yeterli irilikte olması gerekir. Şamandıranın alt tarına takılacak kıstırmalar ile en ufak dokunuşta batabilecek şekilde ayarlanabilir. Sazan ve turna avında mümkün olan en ufak şamandıra seçilmelidir. Çünkü, her iki balıkta yemin küçük bir direnişinde bile huylanıp, bırakabilir. Sazan avında çift şamandıra kullanılabilir. Bedenden sonra küçük bir haberci şamandıra, daha sonra tasmalaması için büyük bir şamandıra takılabilir.
Yemi istenilen yükseklikte tutabilmek için şamandıra ayarlanabilir olmalıdır. Misina, şamandıranın iç borusundan veya uç deliğinden geçirilir. Daha yukarı kaymaması için stoper takılır, şamandıra atıldıktan sonra, beden stopere kadar misinayı şamandıradan aşağıya çeker, stoperde durur.
Tuttuğumuz balıkları canlı yaşatmak için kullanılan, suyun içinde balığın kaçmadan muhafaza edilebileceği malzemelerdir. Esas olarak teknelerin içinde su giriş-çıkışı olan kısımlara livar denir. Pinterler, sepetler gibi imal edilmiş uzun veya tek bölmeli, ağdan imal edilmiş olabilirler. Galvanizli telden örülmüşleri de vardır. Soğan çuvalından, normal çuvaldan, delik açılmış kovalardan da yapılabilir.
Ayrıca balıkları canlı tutmak için, solungaçlarından sokup, ağzından çıkartarak taşımaya yarayan el veya zincirden imal edilen düzeneğe de kıtka denir.
Tutulan su ürünlerini sudan karaya veya sandala almakta veya yemlik balık yakalamak amacıyla kullanılan torba şeklinde saplı fileye kepçe denir. Üçgen, kare, dikdörtgen olabilir. İp veya misinadan örülür. Misinadan imal edilen, balıkla beraber alınan iğnelerin, takılmaması için daha kullanışlı olabilir.Alabalıkta kullanılan kısa saplıdır. Teleskopik, uzun saplı olanları da vardır. Kepçe balığa yaklaştırılırken muhakkak surette baş tarafından sokmak gerekir. Yoksa, zaten ürkmüş balık, kepçe arkadan yanaştırıldığında, ileri fişekleyeceğinden, boşluk nedeniyle son anda misinayı koparabilir. Ağır balıkları kepçeledikten sonra kaldırırken, özellikle teleskopik kepçelerde, kırılma ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır. Hafif olması için alüminyum gibi zayıf malzemelerden yapılan kepçelerin özellikle perçinlerinden kırılma olasılığı çok yüksektir.
Büyük balıkların kıyıya veya sandala çıkartılmasında kepçeye sokamayacağımızdan dolayı kakıç kullanılır. Uzun saplı, ucu sivri kanca şeklinde kıvrılmış malzemelerdir.
Balıkların ağzından iğneyi ellerimizin zarar görmemesi maksadıyla pens veya kargaburun kullanılır. Özellikle dişleri çok keskin olan turna avı, lüfer, baraküda gibi balıkların yanı sıra, zehirli balıklar tutulduğunda elimizi korumak için kullanmak faydalıdır.
Keskin dişli balıkların avında, beden kesilip, balığın kaçmaması için kullanılır. Piyasada boy boy satılır. Üzeri naylon kaplı veya çıplak olabilir. Pakette kesilmemiş uzun tel ve ayrı küçük yüksükleri de satılmaktadır. İstediğimiz uzunlukta kesip, kasa gözü olacak şekilde yüksük içine soktuktan sonra pense ile sıkarak kendimizde hazırlayabiliriz.
Ancak çelik beden kullanımı vuruşu azaltmaktadır, bu nedenle çok zaruri durumlar haricinde çelik beden kullanmamak gerekir. Turna avında sık kullanılır. Ben turna avında çelik beden yerine, Spiderwire Stealth örgü ipi kullanıyorum. Üzeri teflon kaplı bu ipi makasla dahi zor kesebiliyorum.
Silikon, plastik, metal, tüy, sim veya bunlara benzer malzemelerden yapılmış, balık, karides, böcek, sinek gibi gibi yem olabilecek şekilde yapılmış malzemelerdir. Atıp çekerek, tekne arkasından çekilerek kullanılırlar.
Bazı balıkların avcılığında birden fazla olta takımı kullanılır. Bu oltaların hepsini kontrol edebilmek için sesli bir ikaz sistemi kurmak gerekir. Bu maksatla misinaya veya kamışın uç tarafına monte edilebilecek klipsli ziller kullanılmaktadır. Zil yerine küçük çan veya çıngırak da kullanmak mümkündür. Balık vurduğunda ses çıkartacak ve oltaya müdahale edilebilecektir.
Mantar olta ipinin sarıldığı sert mantardan yapılmış dikdörtgen prizması şeklindeki malzemedir. Mantar seçerken yapılan takıma göre ölçüsüne dikkat etmek gerekir. Küçük olursa olta iyi sarılmaz, sarımlar üst üste düşer, kullanımı zorlaşır. Büyük seçilirse fazla yer kaplar, çantada ağırlık yapar. Olta takımın üzerindeki iğnelerin mantara saplanarak muhafaza edilir. Uçları açıkta olmayınca iğneler sağa, sola saplanmaz, takılmaz. Mantar yerine plastik kasnaklar kullanılmaktadır. Mantara olta ipini çok fazla sıkı sarmamak gerekir. Köşeleri hafifçe yuvarlatılmalıdır.Strafor evde hazırlanmış olan olta takımlarını sarmak için kullanılabilir. Yasak dönemlerde evde otururken bağlanan takımlar, olta ipi olmaksızın straforlara sarıp, iğneleri de saplanır. Fırdöndüsü de sabitlendikten sonra, balık avına gidene kadar çantada bekletilebilir. Suyun başına gelindiğinde, gerçekten tutkulu balıkçıların heyecan ve sabırsızlıktan eli, ayağı titrediğinden, daha önce hazırlanıp, strafora sarılan takım, olta ipine bağlanarak, ava başlanır.
Avlanırken başımıza gelebilecek olumsuz bir durumda, çevrede müdahale edilebilecek insanların yokluğu ve yerlerin uzaklığı göz önünde bulundurarak ilk yardım çantası bulundurmamız gereklidir.
Çanta içinde : Amonyak( zehirli balıklar ve arı, yılan, akrep sokması için), yara bandı, pamuk, oksijenli su, sargı bezi, ağrı kesici, yanık kremi, güneş kremi, bulantı için ilaç veya kuru nane bulundurmalıdır.
Kamış, makara veya malzemelerin arızalanması, kırılması veya olta takımı hazırlanmasında yardımcı olabilecek japon yapıştırıcı bulundurmak yardımcı olabilir.
Balığı tuttuktan sonra herkes ağırlığını, boyunu merak eder, tahmin etmek % 200 yanıltır. Yakaladığımız 1,5 kg.lık balık o heyecan ve sevinçle 3 kg.lık oluverir. Bunun için terazi ve metre bulundurmamız daha objektif olmamızı sağlayacaktır.
Gece avlarında veya akşam saatlerinden yararlanmak istediğimiz zamanlarda genellikle karalığa kalındığında dolayı yanımızda pilleri dolu lamba bulundurmamız faydalı olacaktır.