OLTA

Mantara, kasnağa veya makaraya sarılı, olta takımının elde bulundurulan kısmına olta denir.

OLTA TAKIMI

Olta ipi, beden, köstek ve iğneyi bir arada bulunduran avlanma kabiliyeti olan vasıtalara olta takımı denir. Olta takımlarının model ve özellikleri avlanılacak tür ve davranışlarının yanı sıra, avlanma yerinin özelliklerine bağlı olarak çok farklı çeşitte olabilir.

                                                                                   OLTAYI OLUŞTURAN ELEMANLAR
 1. Olta ipi. : Sentetik, doğal veya metal, tek ya da çok lifli, veya çeşitli tekniklerle örülerek imal edilmiş, bir ucu mantara, kasnağa veya olta makinesine (makaraya) sarılı diğer ucu bedene bağlı olmak suretiyle olta takımı hazırlanmasında kullanılan tek başına avlama kabiliyeti olmayan materyallere olta ipi denir.

 2. Fırdöndü : Çok az bir yük altında bile kolaylıkla dönebilen, ikiden fazla uçlu klipsli ya da kopçalı olarak yapılan, olta takımının bozulmasını, misinanın gam almasını engelleyen olta takımı elemanı parçası.

 3. Beden : Oltanın ucuna genellikle bir fırdöndü vasıtası ile bağlanan ve kalınlığı oltanın kalınlığına eşit ya da daha az olan, kösteklerin bağlandığı olta ipi parçasına denir.

 4. Köstek : Takımların bedenlerine balık tutma amacı ile eklenen ve ucunda iğne bulunan, kalınlığı bedenin kalınlığına eşit ve ya daha az olan kısa iplere köstek denir.

                                                                                                     ŞEYTAN OLTA

 Tabanı kayalık olan, aniden derinleşen kıyılarda kullanımı uygundur. Ağırlık takılmaz, misina 0,20 - 0,30  kalınlığında  olur. Sadece yemin ağırlığı ile ileri atılır, su içinde yavaş yavaş aşağıya doğru inerken, misinanın boşluğu hafifçe alınıp, balığın atlaması beklenir. Balık vurduğunda kayaların altına girmeden çekilmelidir.

 Denizde levrek, çipura, kefal, karagöz; tatlı suda gümüş, kızılkanat, sazan, kefal avlarında kullanılır.

 

                                                                                                         YÜNLÜLER
 

  Bir zoka cinsidir. Küçük balık şekli verilmiş kurşundan oluşur. Karadan atılarak, dibe indikten sonra yavaş çekilerek, balığın atlaması beklenir. Tüy takılarak hamsi, istavrit veya kraça şekli verilmiş, üstte bir deliği olan zokalardır. Bir kibrit çöpü ile üstteki deliğe, daha çok kırmızı renkli horoz kuyruğundan üç tüy sıkıştırılır. Çöp suda şişince delikte tüyleri sıkıştırır. Balıklar zokanın parlaklığına ve tüylerin yüzgece benzemesine kanarak oltaya atlar. 8-12 cm., 50-150 gr. ağırlığında olurlar.

                                                                                                       YÜKSÜKLER

 Yünlü gibi kullanılır ve hemen hemen aynı işi görür. Yırtıcıların küçük balıkları sıkıştırdıkları yerlerde kullanılırlar. Yünlüden daha hafiftirler. Sabit ve hareketli olarak iki tip olabilirler. Balık başına benzeyen üzerinde zoka benzeri iğne bulunan bir kurşunun üzerinde açılan çevre kertiğe iğneyi örtecek büyüklükte kaz, horoz veya martı tüyü ibrişim ile sıkıca bağlanır. 50-70 gr., ağırlığında; çoğunlukla da daha hafif olurlar. Uygulaması tüm kaşık uygulamaları gibidir, atılır biraz beklenir ve çekilir. Akıntı altlarında da başarı ile kullanılır.

                                                                                       FLY’LAR (YAPAY SİNEKLER)

   

                                                                                                  YELDİRMELER

  Akıntı yardımıyla yemin savrularak hareket edebildiği olta takımlarıdır. Denizlerde doğal akıntı bölgelerinde kullanılır.  Yemin akıntı ile rahatça hareket edebilmesi için misinanın mümkün olabileceği kadar ince olmasında fayda vardır. Akıntının şiddetine göre şamandıra veya kıstırma kullanabilir. Ancak şamandıra veya kıstırma yemin savrulabilmesi için olta ipi üzerinde olmalıdır.  İğne sayısı 2 veya 3 ten fazla olmamalıdır.
 

                                                                                                   ÇAPARİLER

  Beden, kasa, köstek, köstekler ucunda iğne ve iğneye bağlanmış kanatlı hayvanların kuyruk, kanat veya göğüs tüylerinden veya aynı amaçlı sentetik materyalin bir parça ve/veya tutamından meydana gelen yemsiz ya da yemli olarak kullanılan çok iğneli takımlara çapari denir. Denizde görünüşü yem olmaya elverişli, küçük balık sürülerini andırdığından, bir çok balığı çeker.

 Genelde çapariler istavrit, kolyoz, uskumru, sardalye,  lüfer, çinakop, tirsi, palamut, zargana, torik avında kullanılır.  Trakonya, Kırlangıç,  ve Mezgitte zaman zaman çapariye atlar.

   Çapariler tutulması planlanan balıkların ismiyle anılır. "Uskumru çaparisi", "İstavrit çaparisi", "Kolyoz çaparisi", "Levrek çaparisi", "Palamut çaparisi" gibi.

  Çapariler, 12 iğneden 75-100 iğneye kadar donatılır. Beden ile köstek misina kalınlıkları da 0.15mm den 150mm ye kadar değişiklik gösterir.

  Çapariler, hafif ve ağır takımlar olarak düzenlenir. Hafif takımlar, istavrit, kolyoz, uskumru gibi balıkları yakalamak, ağır takımlar da torik, palamut gibi iri balıkları yakalamak için hazırlanan çaparilerdir.

  Köstek sayılarının fazla olması sebebiyle köstek boyları kısa tutulur; hafif takımlarda bu 10-12 santim yapılır, ağır takımlarda ise 35-40 santime kadar uzatılabilir.

  Çaparideki köstek sayısı hafif takımlarda 5-20, palamut çaparisi gibi ağır takımlarda, köstek sayısı en az  40-50 olmalıdır. Köstek sayısın arttıkça kullanım zorlaşır.

  Çaparide kullanılan tüyler genelde su kuşlarından alınır. Martılar, kaz, ördek, hindi horoz kanatlarının ve kuyruklarının telek tüyleri ile kanat altındaki yumuşak tüyleri genelde en çok kullanılan tüylerdendir.

  Çaparilerde, tüylü iğnelerin hareket ettirilerek, yavru balık görünümü kazandırılarak, balıkların kıskanmasını sağlamak esastır. Yani çapariler sürekli hareket halinde olmalıdır.

  Kullanımına göre ikiye ayrılır.

     1. Sandal, İskele veya köprüden Kullanım :  Çapari aşağıya indirilirken dolaşmamasına dikkat edilir. İnişte zaman zaman takımı durdurup, bir kulaç kadar indirilip, bırakılarak balık kontrol edilir. Eğer balığın yoğun olarak bulunduğu derinlik tespit edilirse, o derinlikte çalışılır. Tüm köstekler dolması için sürekli kol boyu, çapari takımı indirilip, kaldırılır. Sandaldan, sürütme gibi de çapari kullanılabilir. hareket halindeki sandaldan bırakılan çapari, kısa hareketlerle çalıştırılır. Ağır ve hafif takımlar sandaldan kullanılabilir.

     2.  Kıyıdan kullanım :  Makaralı kamışlarla uygulanır. Kıyıdan uzağa atılan çapari takımı, kamış geriye esnetilerek çekilir, kamış öne getirilirken, misinadaki boşluk makara ile sarılır. O esnada iskandilin ağırlığı ile çapari aşağıya doğru inerken, balıklar çapariye atlarlar.   

                                                                                                    YEMLİ ÇAPARİ

  Doğal yem takılarak kullanılan ve çok iğneli teşkil edilen takımlara yemli çapari denir. Tüylü çaparilerden farkı, tüy yerine yem takılmasıdır.  Çapariler gibi hareket halinde olmazlar, diğer sarkıtma olta takımları gibi balığın yoğunlukla bulunduğu bölgede tutularak, belki hafif kıskandırmalarla beklenir. Sirkülere göre 6 iğneden fazla oluşturulmazlar.

                                                                             3 KÖSTEKLİ DİP OLTASI

    Çipura, levrek ve karagöz avlarında kıyıdan kullanılır. Olta, kıyıdan elle veya çoğunlukla makaralı kamışla ileri atılır, misinanın boşluğu alındıktan sonra balığın vurması beklenir.. Yem olarak midye, sülünes, mamun, ahtapot ve boru kurdu takılır.

                                                                                                        DİP KIBRISI
  Kıyıdan karagöz, çipura, levrek ve sarpa avında kullanılır. Yem olarak sardalye, hamsi kullanılır. Karagöz ve sarpa için ekmek hamuru takılır. Ekmek suyla ıslatıp elle yoğrulur, hamur hale geldikten sonra,  ağzı kapalı  bir kap ve ya torbanın içinde muhafaza edilebilir. Hamuru iğnelere küçük küçük takıp, mantarı batarken aniden çekerek avlanılır.

                                                                             SÜRÜTMELER (SEĞİRTME, SIRTI, YAPAY YEMLİ)

  Genelde tekneden kullanılmakla birlikte, kıyıdan da uygulanabilir. Kıyıdan yemi uzaklara atıp, dibe çökmesine fırsat vermeden belirli bir hızla çekerek veya sabit hızla giden bir tekne, sandalın peşinden sürükleyerek yapılan avcılığa sürütme, sıyırtma veya sırtı denir.  Yapay yeme canlı ve yaralı imajı verdirmeye çalışılır. Üçe ayrılır:

1.Su üstü sürütmeleri : Palamut, torik, zargana, kılıç, uskumru, ton balığı avlarında kullanılır. Yumuşak silikon yemler tercih edilir.

2. Dip sürütmeleri : Derin su balıklarının, taş balıklarının, yaşamını dipte sürdüren veya pelajik balıkların avında kullanılır. Akya, mercan, orfoz, orkinos, sarıağız, sarıgöz, sarıkuyruk, sinarit, trança, lahos, lüfer, kırlangıç, iskorpit, lipsoz gibi.

3. Atıp çekmeler : Genelde kıyıdan kullanılmakla beraber, tatlı sularda daha çok kullanım yeri bulmaktadır.

 Sürütme takımlarında kullanılmak maksadıyla çeşitli yapay yem ve kaşıklar üretilmiştir.

  1. Kaşıklar

  2. Silikon (Plastik, şasi) yemler

  3. Sahte balıklar (Rapala)

  4.  Döner kaşıklar (Spinnerler, Mepps)

                                                                                                   SARKITMALAR

  Yukarıdan aşağı doğru sarkıtılarak kullanılan takımlardır. Sandal, iskele, köprü üstleri, gibi yerlerde kullanılır. Genelde derin sularda kullanılır. Avlanılan yerin durumu, akıntı, derinlik, yem ve avlanılmak istenen hedef balığın yemlenme özelliğine göre farklı varyasyonlar kullanılabilir. Değişik varyasyondaki bu sarkıtma oltalarının ismi ve kullanışları da farklıdır. (yemli çapariler, üç köstekli takımlar, çatal köstekli takım, akıntılı sularda uzun köstekli). Çökertme gibi dibe oturtulmazlar. Köstek sayısı artarsa yemli çapari ismini alırlar. Ağırlık dipte olursa iskandil, üstte olursa kıstırma ismini alır.

                                                                                            ÜÇ KÖSTEKLİ TAKIMLAR
 Sarkıtma oltaların en çok kullanılanı üç köstekli takımlardır. İsteğe ve ihtiyaca göre iki veya dört köstekli olarak da düzenlenebilir. Üç köstekli takımlarla izmarit, ispari, eskina, mezgit, kefal, istavrit, kolyoz, uskumru, mercan, karagöz, hani, lipsoz, lahos gibi pek çok balık tutulabilir. Yem olarak midye, ahtapot, mamun, madya, karides, sülünes, balık eti kullanılır. Olta ipinin ucuna bir fırdöndü ve fırdöndünün diğer ucuna da 70 - 80 santim uzunluğunda beden bağlanır. Beden genelde olta ipinden daha ince misinadan seçilir ve ucunda bir İskandil kasası yapılır. Bedende genelde üç köstek bulunur.